Tomasz Rytych/Agencja Gazeta
Prof. Konrad Rejdak: Leczenie bólu to obowiązek każdego lekarza
Autor: Monika Stelmach
Data: 11.02.2020
| Tagi: | neurologia, leczenie bólu, Konrad Rejdak, Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny? |
- Obecnie dominuje przekonanie, że niehumanitarne jest nieudzielenie pomocy choremu z objawami bólowymi. Należy dołożyć wszelkich starań, żeby to doznanie zmniejszać albo zniwelować. My lekarze mamy do tego coraz lepsze narzędzia - mówi prof. Konrad Rejdak, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego oraz przewodniczący komitetu naukowego konferencji „Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny?”, która rozpocznie się 27 lutego.
W ostatnich latach wiele się zmienia w podejściu do terapii bólu. Obowiązuje nowelizacja ustawy o prawach pacjenta, która nakłada na personel medyczny obowiązek leczenia nie tylko choroby podstawowej, ale także towarzyszącego jej bólu. Ukazują się wytyczne na ten temat dla kolejnych dziedzin medycyny.
- Ból jest subiektywnym doznaniem i trudno obiektywnie zmierzyć jego natężenie u konkretnej osoby. Opieramy się na deklarowanych przez pacjenta odczuciach, z użyciem różnych skal klinicznych. Między innymi z powodu problemów diagnostycznych wiele lat nie przykładano należytej wagi do terapii bólu. Dziś możemy mówić o sporych osiągnięciach w rozumieniu patofizjologii; udało się scharakteryzować główne mechanizmy bólu, co dało podstawy do wprowadzania nowych terapii.
Niewątpliwie jednak postępem jest sam fakt, że jego leczenie uznano za priorytet etyczny. Tym samym zmieniło się postępowanie wobec pacjentów. Dzisiaj dominuje przekonanie, że niehumanitarne jest nieudzielenie pomocy choremu z objawami bólowymi. Należy dołożyć wszelkich starań, żeby ten przykry objaw zmniejszać albo zniwelować - jeśli to tylko możliwe - co jest zgodne z etyką lekarską. Cieszą regulacje takie jak standardy postępowania leczenia bólu, które dają lekarzom odpowiednie narzędzia diagnostyczne i terapeutyczne. Niezależnie od dziedziny medycyny przyjmuje się, że należy walczyć z tymi objawami jak najwcześniej, żeby nie dopuścić do pojawienia się utrwalonych wzorców odbioru bólu, które mogą się okazać trudne w leczeniu. Mamy też coraz więcej ośrodków, które konsultują osoby z uporczywym, trudnym do leczenia bólem.
Jakie skutki może mieć nieleczony?
- Bardzo silny bόl inicjuje kaskadę ogólnoustrojowych zmian patofizjologicznych, np. unikamy przykrych doznań poprzez zmiany postawy ciała, co nierzadko jest przyczyną deformacji i wygenerowania wtórnych doznań bólowych. Poza doraźnymi doznaniami, czyli cierpieniem pacjenta, może prowadzić do powikłań w postaci zaburzeń psychicznych, w tym depresji oraz licznych zmian somatycznych, włącznie z zawałem serca czy udarem mózgu. Lekarze powinni zrobić wszystko, żeby nie narażać pacjenta na takie ryzyko. Tym bardziej, że dysponujemy coraz lepszymi metodami diagnostycznymi i coraz skuteczniejszą farmakoterapią.
Choroby neurologiczne również wiążą się z silnymi doznaniami bólowymi.
- Rzeczywiście, zarówno choroby ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego mogą generować silny ból. Począwszy od stanów nagłych, jak udar mózgu w szczególności krwotoczny, poprzez urazy układu nerwowego, po choroby przewlekłe jak stwardnienie rozsiane. Natomiast urazy obwodowego układu nerwowego generują ból neuropatyczny, a neuralgie to przykłady bardzo ciężkich, trudnych do leczenia zespołów bólowych.
Jakie mamy możliwości leczenia tych najtrudniejszych przypadków?
- W tym zakresie odnotowaliśmy spory postęp. Wielu pacjentów można uwolnić od tych przykrych doznań. Mamy do dyspozycji szeroką grupę leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które używane są też w innych dziedzinach medycyny - reumatologii, ortopedii czyli rodzajami bólu wynikającymi z uszkodzenia struktur obwodowych na poziomie receptorowym. My, neurolodzy promujemy używanie leków wpływających na przewodnictwo nerwowe jako ko-analgetyków. Od wielu lat były stosowane inhibitory kanałów sodowych jako leki z wyboru w leczeniu neuralgii wynikającej z zaburzonego przewodzenia bólu. Okazało się, ze leki przeciwpadaczkowe czy przeciwdepresyjne skutecznie hamują percepcję bólu. Niewątpliwym postępem w leczeniu bólu są też techniki interwencyjne, w tym stymulacja nerwów obwodowych. Istotny jest udział lekarzy z dziedzin zabiegowych – neurochirurgów, którzy mogą poprzez blokadę czy elektryczną stymulację funkcji nerwu wyłączać doznania czuciowe i uniknąć ciężkich powikłań bólowych.
Przewodniczy pan komitetowi naukowemu konferencji „Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny?”. Co ważnego będzie na niej omawiane?
- Podczas konferencji będziemy mówili o całej sferze bólu zgodnie ze szlakiem przewodzenia, od generowania tych doznań w miejscach receptorowych aż do odbioru na poziomie ośrodkowym. Przy obecnym poziomie wiedzy, nie da się leczyć bólu tylko w oparciu o leki uśmierzające ból, ponieważ one nie wyłączają przyczyn. Główny nacisk kładziemy na konieczność docierania do patogenezy, aby zaproponować pacjentowi możliwie najskuteczniejszą terapię.
Natomiast w kwestii doboru leczenia będziemy kroczyć po szczeblach drabiny analgetycznej opracowanej przez WHO omawiając poszczególne etapy postępowania. Algorytm został stworzony głównie dla chorych onkologicznie, ale ma również zastosowanie w innych typach bólu. Obejmuje leki, którymi już dziś dysponujemy i jest dobrym zobrazowaniem postępu, jeśli chodzi o farmakoterapię przeciwbólową. W dużym skrócie: zaczynamy od leków typu NLPZ, następnie wchodzimy w słabe opioidy, a kolejnym szczeblem są silniejsze leki przeciwbólowe z grupy opioidόw. Rozszerzeniem tej drabiny jest wprowadzanie ko-analgetyków, które wzmagają mechanizmy działania przeciwbólowego w połączeniu z lekami używanymi w neurologii czy innych dziedzinach.
Niewątpliwą zaletą konferencji jest kompleksowe podejście do tematu i jej interaktywny charakter.
Konferencja „Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny?” odbędzie się 27 i 28 lutego 2020 r. w Warszawie. Więcej o wydarzeniu na stronie: www.termedia.pl/Konferencja-Wyzwania-w-Neurologii.
Przeczytaj także: „Prof. Konrad Rejdak o przełomowym sposobie leczenia miastenii”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
- Ból jest subiektywnym doznaniem i trudno obiektywnie zmierzyć jego natężenie u konkretnej osoby. Opieramy się na deklarowanych przez pacjenta odczuciach, z użyciem różnych skal klinicznych. Między innymi z powodu problemów diagnostycznych wiele lat nie przykładano należytej wagi do terapii bólu. Dziś możemy mówić o sporych osiągnięciach w rozumieniu patofizjologii; udało się scharakteryzować główne mechanizmy bólu, co dało podstawy do wprowadzania nowych terapii.
Niewątpliwie jednak postępem jest sam fakt, że jego leczenie uznano za priorytet etyczny. Tym samym zmieniło się postępowanie wobec pacjentów. Dzisiaj dominuje przekonanie, że niehumanitarne jest nieudzielenie pomocy choremu z objawami bólowymi. Należy dołożyć wszelkich starań, żeby ten przykry objaw zmniejszać albo zniwelować - jeśli to tylko możliwe - co jest zgodne z etyką lekarską. Cieszą regulacje takie jak standardy postępowania leczenia bólu, które dają lekarzom odpowiednie narzędzia diagnostyczne i terapeutyczne. Niezależnie od dziedziny medycyny przyjmuje się, że należy walczyć z tymi objawami jak najwcześniej, żeby nie dopuścić do pojawienia się utrwalonych wzorców odbioru bólu, które mogą się okazać trudne w leczeniu. Mamy też coraz więcej ośrodków, które konsultują osoby z uporczywym, trudnym do leczenia bólem.
Jakie skutki może mieć nieleczony?
- Bardzo silny bόl inicjuje kaskadę ogólnoustrojowych zmian patofizjologicznych, np. unikamy przykrych doznań poprzez zmiany postawy ciała, co nierzadko jest przyczyną deformacji i wygenerowania wtórnych doznań bólowych. Poza doraźnymi doznaniami, czyli cierpieniem pacjenta, może prowadzić do powikłań w postaci zaburzeń psychicznych, w tym depresji oraz licznych zmian somatycznych, włącznie z zawałem serca czy udarem mózgu. Lekarze powinni zrobić wszystko, żeby nie narażać pacjenta na takie ryzyko. Tym bardziej, że dysponujemy coraz lepszymi metodami diagnostycznymi i coraz skuteczniejszą farmakoterapią.
Choroby neurologiczne również wiążą się z silnymi doznaniami bólowymi.
- Rzeczywiście, zarówno choroby ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego mogą generować silny ból. Począwszy od stanów nagłych, jak udar mózgu w szczególności krwotoczny, poprzez urazy układu nerwowego, po choroby przewlekłe jak stwardnienie rozsiane. Natomiast urazy obwodowego układu nerwowego generują ból neuropatyczny, a neuralgie to przykłady bardzo ciężkich, trudnych do leczenia zespołów bólowych.
Jakie mamy możliwości leczenia tych najtrudniejszych przypadków?
- W tym zakresie odnotowaliśmy spory postęp. Wielu pacjentów można uwolnić od tych przykrych doznań. Mamy do dyspozycji szeroką grupę leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, które używane są też w innych dziedzinach medycyny - reumatologii, ortopedii czyli rodzajami bólu wynikającymi z uszkodzenia struktur obwodowych na poziomie receptorowym. My, neurolodzy promujemy używanie leków wpływających na przewodnictwo nerwowe jako ko-analgetyków. Od wielu lat były stosowane inhibitory kanałów sodowych jako leki z wyboru w leczeniu neuralgii wynikającej z zaburzonego przewodzenia bólu. Okazało się, ze leki przeciwpadaczkowe czy przeciwdepresyjne skutecznie hamują percepcję bólu. Niewątpliwym postępem w leczeniu bólu są też techniki interwencyjne, w tym stymulacja nerwów obwodowych. Istotny jest udział lekarzy z dziedzin zabiegowych – neurochirurgów, którzy mogą poprzez blokadę czy elektryczną stymulację funkcji nerwu wyłączać doznania czuciowe i uniknąć ciężkich powikłań bólowych.
Przewodniczy pan komitetowi naukowemu konferencji „Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny?”. Co ważnego będzie na niej omawiane?
- Podczas konferencji będziemy mówili o całej sferze bólu zgodnie ze szlakiem przewodzenia, od generowania tych doznań w miejscach receptorowych aż do odbioru na poziomie ośrodkowym. Przy obecnym poziomie wiedzy, nie da się leczyć bólu tylko w oparciu o leki uśmierzające ból, ponieważ one nie wyłączają przyczyn. Główny nacisk kładziemy na konieczność docierania do patogenezy, aby zaproponować pacjentowi możliwie najskuteczniejszą terapię.
Natomiast w kwestii doboru leczenia będziemy kroczyć po szczeblach drabiny analgetycznej opracowanej przez WHO omawiając poszczególne etapy postępowania. Algorytm został stworzony głównie dla chorych onkologicznie, ale ma również zastosowanie w innych typach bólu. Obejmuje leki, którymi już dziś dysponujemy i jest dobrym zobrazowaniem postępu, jeśli chodzi o farmakoterapię przeciwbólową. W dużym skrócie: zaczynamy od leków typu NLPZ, następnie wchodzimy w słabe opioidy, a kolejnym szczeblem są silniejsze leki przeciwbólowe z grupy opioidόw. Rozszerzeniem tej drabiny jest wprowadzanie ko-analgetyków, które wzmagają mechanizmy działania przeciwbólowego w połączeniu z lekami używanymi w neurologii czy innych dziedzinach.
Niewątpliwą zaletą konferencji jest kompleksowe podejście do tematu i jej interaktywny charakter.
Konferencja „Wyzwania w neurologii – jak skutecznie leczyć ból i stan zapalny?” odbędzie się 27 i 28 lutego 2020 r. w Warszawie. Więcej o wydarzeniu na stronie: www.termedia.pl/Konferencja-Wyzwania-w-Neurologii.
Przeczytaj także: „Prof. Konrad Rejdak o przełomowym sposobie leczenia miastenii”.
Zachęcamy do polubienia profilu „Menedżera Zdrowia” na Facebooku: www.facebook.com/MenedzerZdrowia i obserwowania kont na Twitterze i LinkedInie: www.twitter.com/MenedzerZdrowia i www.linkedin.com/MenedzerZdrowia.
