Wpływ zakażenia wirusem HPV na przeżycie całkowite chorych na raka ustnej części gardła po progresji.

HPV (human papilloma virus) jest czynnikiem ryzyka zachorowania na raki płaskonabłonkowe ustnej części gardła. Zakażenie HPV wpływa bezpośrednio na rokowanie – w tej grupie chorych rzadziej dochodzi do wznowy choroby nowotworowej w porównaniu do chorych na HPV-negatywnego raka ustnej części gardła. W retrospektywnych badaniach stwierdzono istotną redukcję wznów lokoregionalnych, jednakże bez wpływu na występowanie przerzutów odległych. U 10-25% chorych na raka ustnej części gardła z zakażeniem HPV pomimo dobrego rokowania dochodzi jednak do wznowy. Jednak infekcja HPV na nieznaczny wpływ na przeżycie całkowite (OS – overall survival) chorych na raka ustnej części gardła, u których doszło do progresji choroby

Prezentowane badanie ma charakter retrospektywny i opiera się na chorych biorących udział w badaniach RTOG 0129 i RTOG 0522. Są to badania III fazy mające porównać standardową i przyspieszoną radioterapię w połączeniu z chemioterapią opartą na wysokich dawkach cisplatyny oraz połączeniu cetuksymabu i cisplatyny u chorych na raka głowy i szyi w III i IV stopniu zaawansowania. Wśród 1058 chorych na raka ustnej części gardła biorących udział w tych badaniach u 637 znany był status ekspresji p16 świadczącej o infekcji HPV. Progresja choroby wystąpiła u 105 z 450 chorych p16-pozytywnych oraz u 76 ze 187 chorych p16-negatywnych. Tych 181 chorych stanowiło populację badaną w prezentowanej publikacji.
Mediana czasu do wystąpienia progresji była podobna w grupie p-16 pozytywnej i p16-negatywnej (8,2 vs. 7,3 miesiąca). Progresja nastąpiła u większości chorych w pierwszym roku po zakończeniu leczenia (65% vs. 63%). U 100 chorych nastąpiła wznowa lokoregionalna (55,2%), u 72 chorych stwierdzono przerzuty odległe (39,8%), a u 9 chorych wystąpiła wznowa i przerzuty (5%).
Po obserwacji trwającej 4 lata stwierdzono, że 2-letni OS w grupie chorych p16-pozytywnych wyniósł 54,6% w porównaniu do 27,6% w grupie chorych p16-negatywnych (p=0,001). Do dobrze rokujących czynników w przypadku wznowy należą: p16-pozytywny status nowotworu i przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego wznowy. Natomiast występowanie przerzutów odległych i stopień T4 nowotworu zwiększają ryzyko zgonu po progresji w porównaniu do zaawansowania lokoregionalnego i stopnia T2-T3. Na niekorzystne rokowanie ma wpływ również nałóg tytoniowy obejmujący ponad 20 paczkolat.
Podsumowując – status HPV raka płaskonabłonkowego ustnej części gardła jest silnym i niezależnym czynnikiem predykcyjnym w przypadku wznowy po wcześniejszym leczeniu.