123RF
Diagnostyka zapalenia osierdzia a rozpoznanie tocznia rumieniowatego układowego
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 05.01.2022
Źródło: Sacre K, Delaval L, Dossier A, Alexandra JF, Berleur M, Chauveheid MP, Ducrocq G, Goulenok T, van Gysel D, Rouzaud D, Papo T. New 2019 SLE EULAR/ACR classification criteria are valid for identifying patients with SLE among patients admitted for pericardial effusion. Ann Rheum Dis. 2021 Dec;80(12):e190. doi: 10.1136/annrheumdis-2019-216712
Zapalenie błon surowiczych należy do objawów aktywnego tocznia rumieniowatego układowego (systemic lupus erythematosus – SLE). Zapalenie osierdzia może stanowić jeden z pierwszych symptomów choroby. Pacjent z takimi dolegliwościami, jak osłabienie, duszności, ból w klatce piersiowej, będzie szukał pomocy medycznej.
Zapalenie osierdzia jest objawem niespecyficznym i wymaga szczegółowej diagnostyki opartej na wnikliwym wywiadzie i licznych badaniach dodatkowych. Obecność przeciwciał ANA (antinuclear antibodies) zwłaszcza w niskim mianie często stwierdza się u osób z idiopatycznym zapaleniem osierdzia.
Kryteria klasyfikacyjne tworzone są po to, aby w sposób jak najbardziej ścisły opisać charakterystyczne cechy danej jednostki chorobowej.
W 2019 roku przy współpracy ACR i EULAR powstały najnowsze kryteria SLE, gdzie kryterium wstępnym jest obecność przeciwciała ANA w mianie ≥1:80. Z zasady nie stanowią one kryteriów diagnostycznych, jednak w praktyce klinicznej są bardzo pomocne przy stawianiu rozpoznania na podstawie ogólnej wiedzy medycznej i doświadczenia klinicznego.
W badaniu retrospektywnym przeprowadzonym w szpitalu w Paryżu na oddziale internistycznym zajmującym się diagnostyką układowych chorób o podłożu autoimmunologicznym przeanalizowano dane wszystkich chorych z rozpoznaniem zapalenia osierdzia, hospitalizowanych w okresie 10 lat (2009–2019). Łącznie wyłoniono 137 pacjentów, u 128 zostały wykonane badania na obecność przeciwciał ANA, które u 49 (38 proc.) chorych dały wynik ≥1:80.
W tej grupie doświadczeni klinicyści postawili następujące rozpoznania: u 17 chorych – SLE, u 6 – inną chorobę autoimmunologiczną (2 – pierwotny zespół Sjögrena, 2 – niezróżnicowana choroba tkanki łącznej, 2 – twardzina układowa), a u 26 – idiopatyczne zapalenie osierdzia (po wykluczeniu gruźlicy nowotworu, choroby autoimmunologicznej, mediana czasu obserwacji 12 miesięcy).
W badanych grupach dokonano oceny objawów prezentowanych w chwili rozpoznania zapalenia osierdzia na podstawie kryteriów SLE ACR/EULAR 2019.
Kolejnym etapem tej analizy była ocena starszych kryteriów klasyfikacyjnych SLE-SLICC, SLE ACR 1997. Kryteria SLE EULAR/ACR spełniło 100 proc., 33,3 proc. oraz 11,5 proc. chorych odpowiednio w grupach: SLE, inna choroba układowa tkanki łącznej, idiopatyczne zapalenie osierdzia. W porównaniu z poprzednimi najnowsze kryteria charakteryzowała wysoka czułość (100-procentowa), ale niższa specyficzność na poziomie 84,38 proc. Jednak w ocenie punktowej w grupie chorych z SLE osiągnięto najwyższe wyniki 11–45 pkt (mediana 30), w porównaniu z innymi chorobami układowymi tkanki łącznej (6–12 pkt) i idiopatycznego zapalenia osierdzia (5–12 pkt). Przy przesunięciu punktu odcięcia do 12 pkt swoistość kryteriów w badanej grupie wyniosła 100 proc.
Autorzy tej retrospektywnej analizy wskazują na przydatność kryteriów SLE EULAR/ACR 2019 w diagnostyce różnicowej zapalenia osierdzia. Należy jednak w takiej ocenie uwzględnić dokładną punktację, przy wartości 10–12 pkt kryteria może charakteryzować niska swoistość.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
Kryteria klasyfikacyjne tworzone są po to, aby w sposób jak najbardziej ścisły opisać charakterystyczne cechy danej jednostki chorobowej.
W 2019 roku przy współpracy ACR i EULAR powstały najnowsze kryteria SLE, gdzie kryterium wstępnym jest obecność przeciwciała ANA w mianie ≥1:80. Z zasady nie stanowią one kryteriów diagnostycznych, jednak w praktyce klinicznej są bardzo pomocne przy stawianiu rozpoznania na podstawie ogólnej wiedzy medycznej i doświadczenia klinicznego.
W badaniu retrospektywnym przeprowadzonym w szpitalu w Paryżu na oddziale internistycznym zajmującym się diagnostyką układowych chorób o podłożu autoimmunologicznym przeanalizowano dane wszystkich chorych z rozpoznaniem zapalenia osierdzia, hospitalizowanych w okresie 10 lat (2009–2019). Łącznie wyłoniono 137 pacjentów, u 128 zostały wykonane badania na obecność przeciwciał ANA, które u 49 (38 proc.) chorych dały wynik ≥1:80.
W tej grupie doświadczeni klinicyści postawili następujące rozpoznania: u 17 chorych – SLE, u 6 – inną chorobę autoimmunologiczną (2 – pierwotny zespół Sjögrena, 2 – niezróżnicowana choroba tkanki łącznej, 2 – twardzina układowa), a u 26 – idiopatyczne zapalenie osierdzia (po wykluczeniu gruźlicy nowotworu, choroby autoimmunologicznej, mediana czasu obserwacji 12 miesięcy).
W badanych grupach dokonano oceny objawów prezentowanych w chwili rozpoznania zapalenia osierdzia na podstawie kryteriów SLE ACR/EULAR 2019.
Kolejnym etapem tej analizy była ocena starszych kryteriów klasyfikacyjnych SLE-SLICC, SLE ACR 1997. Kryteria SLE EULAR/ACR spełniło 100 proc., 33,3 proc. oraz 11,5 proc. chorych odpowiednio w grupach: SLE, inna choroba układowa tkanki łącznej, idiopatyczne zapalenie osierdzia. W porównaniu z poprzednimi najnowsze kryteria charakteryzowała wysoka czułość (100-procentowa), ale niższa specyficzność na poziomie 84,38 proc. Jednak w ocenie punktowej w grupie chorych z SLE osiągnięto najwyższe wyniki 11–45 pkt (mediana 30), w porównaniu z innymi chorobami układowymi tkanki łącznej (6–12 pkt) i idiopatycznego zapalenia osierdzia (5–12 pkt). Przy przesunięciu punktu odcięcia do 12 pkt swoistość kryteriów w badanej grupie wyniosła 100 proc.
Autorzy tej retrospektywnej analizy wskazują na przydatność kryteriów SLE EULAR/ACR 2019 w diagnostyce różnicowej zapalenia osierdzia. Należy jednak w takiej ocenie uwzględnić dokładną punktację, przy wartości 10–12 pkt kryteria może charakteryzować niska swoistość.
Opracowanie: dr n. med. Ewa Morgiel
