Profil lipidowy nie musi być wykonywany na czczo
Autor: Iwona Kazimierska
Data: 10.12.2020
| Tagi: | lipidogram, trójglicerydy, cholesterol LDL |
l
– Zgodnie z zaleceniami panelu ekspertów Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego (EAS) i Europejskiej Federacji Chemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej (EFLM), które zostały opublikowane w 2016 r. próbki krwi do badania nie muszą być pobierane na czczo. Natomiast należy rozważyć powtórzenie badań na czczo przy stężeniu trójglicerydów (TG) nie na czczo powyżej 440 mg/dl (powyżej 5 mmol/l) – przypomniała podczas niedawnego X Kongresu Lipidologicznego prof. dr hab. n. med. Grażyna Odrowąż-Sypniewska z Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Na czym opierały się te zalecenia? Oczywiście na badaniach, które na ten temat prowadzone były od lat 70. ubiegłego wieku. Badanie przeprowadzone z udziałem ponad 200 tys. Kanadyjczyków wykazało, że średnie stężenia HDL i cholesterolu całkowitego różniły się o mniej niż 2 proc. niezależnie od tego, czy osoby badane jadły godzinę przed pobraniem krwi, czy 16 godzin wcześniej. Stężenie cholesterolu LDL było większe o 10 proc., ale już TG o prawie 20 proc. w przypadku materiału pobranego nie na czczo.
– Z kolei w duńskim badaniu bazującym na wynikach zebranych od ponad 92,2 tys. uczestników wykazano, że 6 godz. po spożyciu posiłku stężenie trójglicerydów może wzrosnąć o ok. 26 mg/dl, natomiast stężenie cholesterolu całkowitego, LDL i nie-HDL, zmienia się nieistotnie (0,2 proc.), a wartości takich parametrów jak lipoproteina (a), apolipoproteina B czy cholesterol HDL nie zmieniają się w ogóle – przypomina prof. Odrowąż-Sypniewska.
Dlatego ustalono dla parametrów lipidowych oznaczanych nie na czczo wartości odcięcia, które nie różnią się od wartości odcięcia dla parametrów lipidowych oznaczanych na czczo, poza stężeniem trójglicerydów. W przypadku TG wartość odcięcia jest wyższa i przyjęto ją na poziomie 175 mg/dl.
– W naszym zespole wykonaliśmy badania na czczo i nie na czczo na grupie prawie 300 dzieci w wieku 9-11 lat i potwierdziliśmy wyniki innych badań. Różnica w profilu lipidowym wykonywanym nie na czczo dotyczyła jedynie stężenia trójglicerydów i w naszym przypadku było ono o 21 mg/dl wyższe. Przy okazji w tej grupie dzieci stwierdziliśmy hipercholesterolemię u 51 proc., a trójglicerydemię u ponad 38 proc. – komentuje ekspertka.
Wykonywanie profilu lipidowego w materiale pobranym nie na czczo, w innych porach niż wczesne godziny poranne, jest wygodniejsze dla pacjentów, szczególnie tych, dla których zgłoszenie się do laboratorium na czczo może być problemem, np. chorych na cukrzycę.
Na czym opierały się te zalecenia? Oczywiście na badaniach, które na ten temat prowadzone były od lat 70. ubiegłego wieku. Badanie przeprowadzone z udziałem ponad 200 tys. Kanadyjczyków wykazało, że średnie stężenia HDL i cholesterolu całkowitego różniły się o mniej niż 2 proc. niezależnie od tego, czy osoby badane jadły godzinę przed pobraniem krwi, czy 16 godzin wcześniej. Stężenie cholesterolu LDL było większe o 10 proc., ale już TG o prawie 20 proc. w przypadku materiału pobranego nie na czczo.
– Z kolei w duńskim badaniu bazującym na wynikach zebranych od ponad 92,2 tys. uczestników wykazano, że 6 godz. po spożyciu posiłku stężenie trójglicerydów może wzrosnąć o ok. 26 mg/dl, natomiast stężenie cholesterolu całkowitego, LDL i nie-HDL, zmienia się nieistotnie (0,2 proc.), a wartości takich parametrów jak lipoproteina (a), apolipoproteina B czy cholesterol HDL nie zmieniają się w ogóle – przypomina prof. Odrowąż-Sypniewska.
Dlatego ustalono dla parametrów lipidowych oznaczanych nie na czczo wartości odcięcia, które nie różnią się od wartości odcięcia dla parametrów lipidowych oznaczanych na czczo, poza stężeniem trójglicerydów. W przypadku TG wartość odcięcia jest wyższa i przyjęto ją na poziomie 175 mg/dl.
– W naszym zespole wykonaliśmy badania na czczo i nie na czczo na grupie prawie 300 dzieci w wieku 9-11 lat i potwierdziliśmy wyniki innych badań. Różnica w profilu lipidowym wykonywanym nie na czczo dotyczyła jedynie stężenia trójglicerydów i w naszym przypadku było ono o 21 mg/dl wyższe. Przy okazji w tej grupie dzieci stwierdziliśmy hipercholesterolemię u 51 proc., a trójglicerydemię u ponad 38 proc. – komentuje ekspertka.
Wykonywanie profilu lipidowego w materiale pobranym nie na czczo, w innych porach niż wczesne godziny poranne, jest wygodniejsze dla pacjentów, szczególnie tych, dla których zgłoszenie się do laboratorium na czczo może być problemem, np. chorych na cukrzycę.
