Skórna reakcja paradoksalna na leki biologiczne u pacjentów z łuszczycą plackowatą

Część doniesień sugerowała, że u niektórych pacjentów leki biologiczne stosowane w leczeniu łuszczycy plackowatej są powiązane z reakcją paradoksalną w postaci wyprysku, jednak czynniki ryzyka tego zjawiska nie są znane. Lukę dowodową wypełnił zespół brytyjskich naukowców, co przedstawiono na łamach „The JAMA Dermatology”.

Łuszczyca plackowata jest najczęstszym typem klinicznym tej choroby. Schorzenie jest trudne w leczeniu, a wskaźniki odpowiedzi są bardzo zróżnicowane. Zazwyczaj objawia się dużymi, owalnymi, okrągłymi blaszkami na skórze głowy, tułowiu i powierzchni prostowników. U większości pacjentów występują zaostrzenia i nawroty, które czasami mogą przybierać ciężki przebieg i przechodzić w podtyp krostkowy. U co najmniej 15 proc. pacjentów z łuszczycą plackowatą rozwinie łuszczycowe zapalenie stawów. Dostępność leczenia biologicznego poprawiła rokowanie co do opanowania zmian skórnych i zapobiegania progresji do cięższych postaci, jednak wspomniane reakcje paradoksalne nie są wystarczająco poznane.

Naukowcy z Uniwersytetu w Manchesterze wykorzystali dane z rejestrów krajowych i przeprowadzili prospektywne badanie z udziałem 13 699 osób dorosłych leczonych lekami biologicznymi z powodu łuszczycy plackowatej. Oceniano czas ekspozycji na inhibitory TNF alfa, inhibitory interleukiny 17, 12/23 lub 23 oraz związek pomiędzy ich stosowaniem a wystąpieniem paradoksalnego wyprysku, przerwaniem leczenia lub zgonem.

24997 uwzględnionych ekspozycji na którykolwiek z leków przełożyło się na czas 81441 pacjentolat. Zaledwie 1 proc. z nich okazało się związane z wypryskiem paradoksalnym; obliczono, że współczynniki zapadalności (na 100 000 osobolat) wynosiły 1,22 dla inhibitorów interleukiny 17, 0,94 dla inhibitorów TNF alfa, 0,80 dla inhibitorów interleukiny 12/23 i 0,56 dla inhibitorów interleukiny 23. W porównaniu z najdłużej stosowanymi inhibitorami TNF alfa inhibitory interleukiny 23 wiązały się z niższym ryzykiem wystąpienia wyprysku paradoksalnego (aż o 61 proc.) i nie stwierdzono związku z inhibitorami interleukiny 17 i 12/23. Czynnikami ryzyka takiej reakcji okazały się wiek (wzrost o około 2 proc. rocznie) i atopowe zapalenie skóry w wywiadzie (ponad 12-krotnie większe ryzyko) lub alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa i zatok (wzrost około 4-krotny). Obliczono także, że ryzyko jest o około 40 proc. niższe u mężczyzn.

Badanie pokazuje, że skala problemu nie jest duża, dodatkowo większość czynników ryzyka - głównie AZS - została określona w sposób bardzo wyraźny, co z pewnością pozwoli na trafniejszy dobór odpowiedniego leczenia u pacjentów z grup ryzyka.