Nowe uprawnienia pielęgniarek i położnych

Aktualizacja wykazu badań diagnostycznych umożliwia pielęgniarkom i położnym samodzielne kierowanie pacjentów na te badania, bez konieczności każdorazowego angażowania lekarza.

Anna Gembicka i Jarosław Sachajko z Prawa i Sprawiedliwości zwrócili się z zapytaniem do resortu zdrowia w związku z nowymi uprawnieniami pielęgniarek i położnych w zakresie wystawiania skierowań na badania diagnostyczne od 1 maja 2025 r. – zapisane w projekcie rozporządzenia w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne.

Pielęgniarki i położne będą mogły zlecić więcej badań Ministerstwo Zdrowia chce zwiększyć wykaz badań diagnostycznych, na które pielęgniarki i położne – w ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zdrowotnych – będą mogły wystawić skierowania.

Jak podkreślili w interpelacji, badania profilaktyczne odgrywają ważną rolę w wykrywaniu chorób na wczesnym etapie, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia pacjentów. Wczesna diagnostyka pozwala nie tylko na ograniczenie kosztów leczenia zaawansowanych schorzeń, ale także na zmniejszenie obciążenia systemu ochrony zdrowia.

Pytania o zapewnienie dostępności badań diagnostycznych

– Wprowadzenie nowych uprawnień dla pielęgniarek i położnych w zakresie zlecania badań diagnostycznych to krok w kierunku usprawnienia systemu opieki zdrowotnej, ułatwienia pacjentom dostępu do profilaktyki oraz odciążenia lekarzy. Aby jednak reforma ta przyniosła oczekiwane efekty, konieczne jest zapewnienie jej odpowiedniego wdrożenia, w tym realnej dostępności badań, skrócenia czasu oczekiwania oraz skutecznej komunikacji z pacjentami – ocenili posłowie.

Zapytali między innymi o to, jakie grupy pacjentów będą mogły skorzystać z nowych uprawnień pielęgniarek i położnych w zakresie wystawiania skierowań na badania diagnostyczne, jak Ministerstwo Zdrowia ocenia realną dostępność badań diagnostycznych, na które skierowania będą mogły wystawiać pielęgniarki i położne, oraz czy przeprowadzono analizę zdolności laboratoriów diagnostycznych do realizacji zwiększonej liczby badań, szczególnie w regionach o ograniczonej infrastrukturze medycznej.

Spytali też, jaki jest szacowany czas oczekiwania na realizację badań diagnostycznych zlecanych przez pielęgniarki i położne i czy resort planuje wprowadzenie mechanizmów monitorowania i skracania kolejek do tych badań.

Wiceminister odpowiedziała

Odpowiedzi udzieliła Katarzyna Kacperczyk, wiceminister zdrowia, wskazując, że projekt rozporządzenia, który jest elementem szerszego programu poprawy dostępności do podstawowych świadczeń zdrowotnych, w tym realizacji nowych usług, takich jak świadczenie gwarantowane w ramach bilansu „Moje zdrowie”, wymaga przeprowadzania konkretnych badań biochemicznych.

Kacperczyk wyjaśniła, że aktualizacja wykazu badań umożliwia pielęgniarkom i położnym samodzielne kierowanie pacjentów na te badania, bez konieczności każdorazowego angażowania lekarza. Dodała, że z nowych uprawnień pielęgniarek i położnych w zakresie wystawiania skierowań na badania diagnostyczne będą mogli korzystać wszyscy pacjenci – nie tylko w ramach świadczenia z zakresu bilansu zdrowia osoby dorosłej.

Uprawnienia pielęgniarek w programie „Moje zdrowie”

Jak podkreśliła, świadczenia z zakresu POZ, w tym program „Moje zdrowie”, są dostępne dla wszystkich świadczeniodawców udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej posiadających podpisane umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie przedmiotowych świadczeń.

Świadczeniodawcy udzielający świadczeń z zakresu POZ, nieposiadający własnych laboratoriów diagnostycznych, podpisują umowy podwykonawcze z laboratoriami na wykonywanie zlecanych badań diagnostycznych na potrzeby diagnozowania stanu zdrowia pacjentów znajdujących się na ich aktywnych listach pacjentów. Wiceminister zdrowia podkreśliła, że pielęgniarki i położne będą wystawiać skierowania na badania diagnostyczne do tych podmiotów, z którymi przychodnie POZ mają podpisane umowy podwykonawcze na wykonywanie badań diagnostycznych.

Kacperczyk przypomniała, że Ministerstwo Zdrowia prowadzi kampanię infomacyjno-promocyjną dotyczącą nowego programu profilaktycznego „Moje zdrowie”.

– W materiałach kampanijnych informuje się, o tym dla kogo jest nowy program ministerstwa, o zasadach skorzystania z niego i dostępnych w jego ramach badaniach. Przekazuje się także informacje, że skierowania na badania wydaje personel medyczny POZ – pielęgniarka, położna i lekarz – przekazała Kacperczyk.

Wiceminister zwróciła uwagę, że pielęgniarki i położne w trakcie kształcenia zawodowego, prowadzonego z uwzględnieniem standardów kształcenia przygotowujących do wykonywania zawodów pielęgniarki i położnej, uzyskują wiedzę i umiejętności do wystawiania skierowań na wykonanie określonych badań diagnostycznych.

– W związku z powyższym pielęgniarki i położne w ramach kształcenia zawodowego są przygotowane do wystawienia skierowań na badania diagnostyczne – wskazała wiceminister.

Poszerzenie kompetencji diagnostycznych pielęgniarek i położnych zwiększa satysfakcję pacjentów

Dodała również, że znowelizowane rozporządzenie ministra zdrowia z 18 stycznia 2018 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne, ma na celu zwiększenie zakresu uprawnień zawodowych pielęgniarek i położnych w obszarze diagnostyki laboratoryjnej.

– Istotą zmiany jest dopisanie nowych badań biochemicznych i immunochemicznych do katalogu świadczeń, na które personel ten będzie mógł wystawiać skierowania. Dotychczasowa praktyka wykazała, że poszerzenie kompetencji diagnostycznych pielęgniarek i położnych przekłada się bezpośrednio na odciążenie lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, skrócenie czasu oczekiwania na wizyty, przyspieszenie procesu diagnostycznego oraz zlecenie terapii, wcześniejsze wdrożenie działań interwencyjnych, szybszą poprawę stanu zdrowia, co zwiększa satysfakcję pacjentów z otrzymanych świadczeń – odpowiedziała wiceminister Kacperczyk.

Przeczytaj także: „POZ nie jest od skierowań i przekazywania chorych dalej” i „Pielęgniarki kontra dyrektorzy”.