Koniugaty w leczeniu choroby Alzheimera

Naukowcy z Politechniki Wrocławskiej opracowują nową klasę terapeutyków skutecznych w leczeniu choroby Alzheimera – koniugaty przeciwciało–lek (ADCs). To innowacyjne podejście łączy precyzję celowania w chorobę opartą na przeciwciałach ze skutecznością małocząsteczkowych leków – informuje uczelnia.

• Terapia koniugatami – stosowana do tej pory z powodzeniem w onkologii – w leczeniu choroby Alzheimera jest innowacyjnym pomysłem
• Nasze koniugaty będą celować w białka zaangażowane w progresję choroby, takie jak złogi/blaszki amyloidowe (Aβ) i splątki tau – wyjaśnia prof. Marcin Poręba z Wydziału Chemicznego
• Innowacyjnym podejściem w projekcie jest proponowane połączenie terapeutycznego przeciwciała z silnym lekiem w celu zwiększenia skuteczności terapeutycznej
• Badacze otrzymali dofinansowanie na projekt w kwocie niemal 5 mln zł w ramach czternastej edycji programu Sonata Bis Narodowego Centrum Nauki (NCN)

O innowacyjnym projekcie badaczy z Wydzialu Chemicznego poinformowała Politechnika Wrocławska.

– Opracowywane przez nas koniugaty będą celowały w patologiczne cechy (tzw. punkty uchwytu) charakterystyczne dla choroby Alzheimera – mówi prof. Marcin Poręba z Wydziału Chemicznego PW, dodając, że wcześniej – we współpracy z zespołem prof. Urszuli Wojdy z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie – przeprowadzone zostaną testy oceniające skuteczność i bezpieczeństwo tych badań.  

Koniugaty przeciwciało–lek (ang. antibody-drug conjugates, ADCs) to rodzaj terapii celowanej, która już wykazała ogromny potencjał w onkologii. Składają się z trzech głównych komponentów: przeciwciała, łącznika i leku. Przeciwciało pełni podwójną rolę, ponieważ z jednej strony jest terapeutykiem, a z drugiej służy jako nośnik dla wielokrotnie bardziej toksycznego leku. Z lekiem połączone są łącznikiem, np. peptydem, który ulega degradacji w środowisku nowotworu i uwalnia lek.

Rak jajnika – pomogą nam go pokonać tzw. konie trojańskie ►– Przełomem w leczeniu pacjentek z rakiem jajnika, które nie odpowiadają na klasyczną chemioterapię opartą na pochodnych platyny, może być pojawienie się nowoczesnych leków, koniugatów. Żeby jednak zastosować właściwą terapię, potrzebujemy dostępu do diagnostyki molekularnej – powiedział „Kurierowi Medycznemu” prof. Lubomir Bodnar.

Koniugaty będą celować w patologiczne białka

– Nasze koniugaty będą celować w białka zaangażowane w progresję choroby, takie jak złogi/blaszki amyloidowe (Aβ) i splątki tau. Te patologiczne białka gromadzą się w mózgu pacjenta z chorobą Alzheimera, prowadząc do stanów zapalnych, dysfunkcji synaptycznej i śmierci neuronów – wyjaśnia prof. Poręba.

Innowacyjnym podejściem w projekcie jest proponowane połączenie terapeutycznego przeciwciała z silnym lekiem w celu zwiększenia skuteczności terapeutycznej. – Aby dodatkowo poprawić wydajność dostarczania leku i zminimalizować toksyczność poza miejscem docelowym, przeciwciało połączymy z lekiem za pomocą peptydów, które będą uwalniane jedynie w pobliżu blaszek amyloidowych czy splątków tau – opisuje badacz, który dodaje, że do tego celu wykorzystane zostaną enzymy, zwane proteazami.

Nowe możliwości leczenia

Opracowanie koniugatów przeciwciało–lek dla choroby Alzheimera to potencjalnie nowe możliwości dla leczenia tej wyniszczającej choroby. – Projekt może utorować drogę do skuteczniejszych terapii nie tylko dla choroby Alzheimera, ale także dla innych zaburzeń neurodegeneracyjnych, które mają podobne cechy patologiczne – stwierdza prof. Marcin Poręba.

Na pomysł swoich badań naukowiec wpadł dzięki żonie, która jest koordynatorką badań klinicznych we Wrocławskim Centrum Alzheimerowskim. – Często dyskutujemy na temat tej choroby i możliwości jej leczenia. Moja grupa badawcza ma duże doświadczenie w projektowaniu, syntezie i analizie koniugatów przeciwciało–lek w kierunku ich aktywności przeciwnowotworowej, więc pomyślałem, że mogą one znaleźć zastosowanie również w leczeniu choroby Alzheimera – tłumaczy.  

Nie zapominajmy o chorobie Alzheimera ►Polski plan alzheimerowski musi wystartować jak najszybciej. Inaczej nie poradzimy sobie we wciąż przybierającym na sile tsunami chorób otępiennych. Jakie mamy szanse na systemowe działania w tym zakresie i dlaczego na pierwszy plan wysuwa się rola lekarzy POZ? O to „Menedżer Zdrowia” spytał prof. Agnieszkę Gorzkowską.  

Projekt innowacyjny i ryzykowny

Jak czytamy na stronie Politechniki Wroclawskiej, projekt naukowców jest bardzo innowacyjny, a zatem także ryzykowny. Nie ma też żadnych dostępnych badań na temat zastosowania ADCs w chorobie Alzheimera.

– Wygląda na to, że jesteśmy pierwsi na tym polu badawczym – podsumowuje prof. Marcin Poręba, który całość konsultował z chemikami, neurobiologami, neurofarmakologiami i specjalistami od obrazowania tkanek mózgu.

Badacze otrzymali dofinansowanie na projekt w kwocie niemal 5 mln zł w ramach czternastej edycji programu Sonata Bis Narodowego Centrum Nauki (NCN). Podstawowym celem konkursu jest wsparcie utworzenia nowych zespołów badawczych, prowadzących badania naukowe o charakterze podstawowym.

Jego czternasta edycja była skierowana do badaczek i badaczy, którzy uzyskali stopień doktora w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2019 r. W sumie do NCN zgłoszono 417 wniosków, a granty przyznano 63 osobom.