Czynność nerek i działania niepożądane u chorych na nowotwory leczonych opioidami

Dotychczas nie zbadano dokładnie związku między czynnością nerek a ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych wywołanych kumulacją opioidów i/lub ich aktywnych metabolitów. Celem badania była analiza czy działania niepożądane u chorych na choroby nowotworowe leczonych opioidami wykazują związek z czynnością nerek

Przeprowadzono wieloośrodkowe przekrojowe badanie kliniczne (European Pharmacogenetic Opioid Study, 2005-2008), w którym 1147 dorosłych chorych leczono wyłącznie jednym z najczęściej stosowanych opioidów (morfina/oksykodon/fentanyl) przez co najmniej 3 dni. Oceniano występowanie zmęczenia, nudności/wymiotów, bólu, utraty apetytu, zaparć i czynności poznawczych (EORTC QLQ-C30). Wskaźnik filtracji kłębuszkowej (glomerular filtration rate - GFR) obliczano przy użyciu równań Cockcrofta-Gaulta (CG), Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) oraz Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration (CKD-EPI Creatinine).
U 40-54% chorych odnotowano łagodne lub umiarkowane obniżenie GFR. Przy użyciu równania CG wykazano, że chorzy z łagodnym lub umiarkowanym/ciężkim obniżeniem GFR leczeni morfiną mieli zwiększone ryzyko występowania ciężkich zaparć (p <0,01) niż chorzy z prawidłową wartością GFR. Ponadto chorzy z umiarkowanym/ciężkim zmniejszeniem GFR leczeni morfiną mieli większe ryzyko utraty apetytu (p=0,04). Nie wykazano innych istotnych zależności.
Podsumowując, zmniejszona wartość GFR u chorych leczonych morfiną wiązała się jedynie ze zwiększeniem ryzyka ciężkich zaparć i utraty apetytu. Wykazano też, że stosowanie i dawkowane oksykodonu i fentanylu zgodnie z praktyką kliniczną jest w odniesieniu do analizowanych objawów bezpieczne.