Przerzuty do mózgowia i rdzenia kręgowego ponad 10-krotnie częstsze niż guzy pierwotne

W chorobach nowotworowych głównym wyzwaniem dla neurochirurgów są przerzuty do mózgowia i rdzenia kręgowego. Występują one ponad 10-krotnie częściej niż guzy pierwotne ośrodkowego układu nerwowego.

Prof. Tomasz Mandat, który jest kierownikiem Kliniki Nowotworów Układu Nerwowego Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie, zwraca uwagę, że przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego, czyli do mózgowia i rdzenia kręgowego, występują ponad 10-krotnie częściej niż guzy pierwotne.

– Występują one u 25 proc. chorych leczonych z przyczyn nowotworowych, a mediana czasu przeżycia od wystąpienia takiego przerzutu to 24 miesiące od rozpoznania – wyjaśnia specjalista.

Które nowotwory dają przerzuty do mózgowia?

Przerzuty do mózgowia (mózgu, pnia mózgu i móżdżka) oraz rdzenia kręgowego najczęściej powodują takie nowotwory, jak rak płuca, czerniak, rak nerki oraz rak piersi.

Z danych przedstawionych przez neurochirurga wynika, że przypadku czerniaka tego rodzaju przerzuty występują u 40–60 proc. chorych, a raka płuca – u 40 proc. W raku piersi przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego zdarzają się u 30 proc. pacjentek. Natomiast w raku nerki dochodzi do nich u 24 proc. chorych.

Ryzyko przerzutu do mózgowia i rdzenia kręgowego w znacznym stopniu zależy od tego, na jakim etapie choroba nowotworowa została wykryta i rozpoczęto leczenie. Przykładem jest rak piersi. Jeśli zostanie on wcześnie wykryty, a leczenie jest radykalne (z wykorzystaniem operacji), to do takich przerzutów dochodzi jedynie u 5 proc. pacjentek. Ważne znaczenie ma podtyp guza złośliwego.

W przypadku raka piersi w podtypie HER2+ oraz tzw. trójujemnym (z brakiem receptorów estrogennych, progesteronowych i HER2–) przerzuty do mózgowia i rdzenia kręgowego zdarzają się u 40–50 proc. chorych.

W raku płuca częściej do tych przerzutów dochodzi u pacjentów z mutacją EGFR (40–70 proc. zachorowań), a w czerniaku u chorych z mutacją BRAF (24–58 proc. przypadków).

Przerzuty do kości

Według prof. Mandata przerzuty do kości ma 40 proc. chorych z nowotworami złośliwymi, z czego 70 proc. to przerzuty do kręgosłupa.

– U 12–20 proc. pacjentów bóle kręgosłupa to w ogóle pierwszy objaw choroby nowotworowej – zwraca uwagę specjalista.

W Polsce zmaga się z tą dolegliwością znaczna część pacjentów onkologicznych. Z danych przedstawionych przez prof. Mandata wynika, że spośród 400 tys. chorych z nowotworami 80–100 tys. ma rozpoznane przerzuty do kości, a u 50–70 tys. występują przerzuty do kręgosłupa, z czego ponad 10 tys. pacjentów rocznie wymaga leczenia operacyjnego.

Postęp w neurochirurgii sprawił, że można skutecznie operować coraz więcej pacjentów z przerzutami do mózgowia i rdzenia kręgowego. – Wobec wzrostu skuteczności leczenia nowotworów złośliwych, rola neurochirurgii w nowoczesnej onkologii wzrasta i ulega przedefiniowaniu – podkreśla prof. Tomasz Mandat.

O najnowszych terapiach, jakie stosowane są w Polsce w leczeniu chorób nowotworowych dyskutowano podczas konferencji „Onkologia 2025. Perspektywy”, która odbyła się pod patronatem Polskiej Unii Onkologii i Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.