Artykuł poglądowy
Zespoły amnestyczne nabyte w wyniku uszkodzenia mózgu

Celem niniejszej pracy jest przegląd klasycznych poglądów na temat zespołów amnestycznych oraz ich weryfikacja w świetle aktualnych danych.

Zespoły amnestyczne są tradycyjnie traktowane jako zaburzenia będące skutkiem uszkodzenia mózgu i charakteryzujące się uogólnionymi deficytami pamięciowymi w zakresie uczenia się nowych informacji oraz odtwarzania informacji nabytych przed zachorowaniem. Przyjmuje się, że zaburzenia te mają charakter względnie izolowany, tzn. występują przy względnie zachowanych procesach uwagowych i inteligencji ogólnej. Dość powszechnie uważa się, że w omawianych zespołach stosunkowo dobra jest pamięć krótkotrwała i niedeklaratywna. Na podstawie lokalizacji uszkodzeń mózgu wyróżnia się trzy syndromy amnestyczne wynikające z uszkodzeń w obrębie: przyśrodkowych części płatów skroniowych, międzymózgowia oraz podstawnego przodomózgowia. Niemniej jednak sposób tradycyjnego definiowania oraz różnicowania zespołów amnestycznych, biorąc pod uwagę badania przeprowadzone w ciągu ostatnich kilkunastu lat, okazuje się mało precyzyjny i/lub w niektórych przypadkach nietrafny.

W artykule zaprezentowano dane dotyczące wzorców zaburzeń procesów pamięciowych oraz funkcjonalnych i strukturalnych zmian w mózgu, skutkujących występowaniem zespołów amnestycznych. Zastrzeżenia dotyczą zarówno stopnia ogólności zaburzeń pamięciowych, jak i ich względnej izolacji. Krytyce poddano rozpowszechniany pogląd dotyczący zachowanej pamięci krótkotrwałej oraz niedeklaratywnej. Poruszana jest także tematyka funkcji poznawczych, których zaburzenia mogą wpływać na funkcjonowanie pamięciowe. Podkreślono znaczenie zmian funkcjonowania całych sieci struktur neuronalnych, wykraczających niejednokrotnie poza obszar zmian strukturalnych. Dane te sugerują konieczność zrewidowania i doprecyzowania klasycznego sposobu definiowania oraz różnicowania zespołów amnestycznych.

The aim of the paper is to present the classic viewpoint on amnestic disorders and its verification in the light of recent publications.

Amnestic syndromes, as traditionally defined, are disorders caused by brain injuries, characterized by general, profound impairment in learning of new information and remembering information acquired before brain damage. It is assumed that memory dysfunction occurs in relative isolation, i.e. attention and general intelligence are relatively spared. It is commonly acknowledged that short-term/working memory and non declarative memory systems are intact in amnestic patients. According to localization of the lesion, three amnesic syndromes are widely described: medial temporal lobe amnesia, diencephalic amnesia and basal forebrain amnesia. The paper is concerned with the traditional way of defining and differentiation of amnestic disorders. Both aspects may be imprecise or even invalid in some cases.

The paper presents the bulk of data about memory dysfunctions and functional and anatomical changes in the brain that result in amnesic disorders. Some remarks regarding the problem of generality and isolation of memory dysfunctions are mentioned. The widely accepted opinion regarding preserved short-term and non declarative memory functions is criticized. Moreover, issues related to other cognitive functions that influence memory are discussed. Additionally, the importance of functional changes in broad neural networks, often beyond structural abnormalities, is stressed. These data point to the necessity of revision and clarification of the classic definition and differentiation of amnestic disorders.