Mieszane stany depresyjne: symptomatologia, rozpowszechnienie i zasady leczenia

Obecnie obowiązujące systemy klasyfikacyjne zaburzeń psychicznych (DSM-IV-TR oraz ICD-10) nie zawierają odrębnej kategorii diagnostycznej mieszanych stanów depresyjnych (MSD). Niemniej jednak zarówno opisy historyczne, jak i dane ze współczesnych badań wyraźnie wskazują, że współwystępowanie objawów (hipo)maniakalnych i depresyjnych jest regułą w obrazie klinicznym zaburzeń afektywnych. Najczęściej wykorzystywanym kryterium rozpoznania MSD jest obecność co najmniej trzech objawów (hipo)manii przez 7 dni w trakcie trwania epizodu dużej depresji. Nie tylko jednak brak formalnych kryteriów MSD, ale także narzędzia oceny psychometrycznej zostały skonstruowane na podstawie symptomów „klasycznej” depresji. Innymi przyczynami trudności z rozpoznaniem MSD mogą być brak wglądu w występujące u pacjentów objawy (hipo)maniakalne, a także dysfunkcje kognitywne utrzymujące się w trakcie trwania epizodu zaburzeń afektywnych. Z drugiej jednak strony niedawno opracowane narzędzie, Skala depresji dwubiegunowej, może ułatwić kliniczną ocenę objawów MSD. Pomimo dominujących objawów depresji zasady leczenia MSD sugerują unikanie leków przeciwdepresyjnych w monoterapii i stosowanie leków normotymicznych. MSD mogą pojawiać się jako skutek uboczny terapii lekami przeciwdepresyjnymi u niektórych pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową. Istotnymi możliwymi konsekwencjami zarówno spontanicznych, jak i polekowych MSD mogą być również zaostrzenie symptomatologii zaburzeń afektywnych oraz wzrost ryzyka myśli i prób samobójczych. Staranna ocena objawów zaburzeń afektywnych pod kątem wskaźników MSD może mieć kluczowe znaczenie dla wyników prowadzonego leczenia i funkcjonowania pacjentów.

Current diagnostic systems (DSM-IV-TR and ICD-10) do not include depressive mixed state (DMS) as a separate category. However, both historical descriptions and data from recent research clearly indicate that cooccurrence of (hypo)maniacal and depressive symptoms is standard in clinical picture of affective disorders. Most frequently employed criterion for DMS is the presence of at least three symptoms of (hypo)mania for 7 days during a major depressive episode. Not only formal diagnostic criteria for DMS are lacking but also psychometric assessment tools were designed around the features of “classical” depression. The other obstacles to recognize DMS could be lack of insight into the (hypo)maniacal symptoms in patients and cognitive dysfunctions present during an episode. On the other hand, newly created instrument, the Bipolar Depression Rating Scale, may assist clinical evaluation of DMS. Despite predominating depressive symptomatology, the principles of treatment of DMS suggest avoidance of antidepressant monotherapy in favor of mood stabilizer’s administration. Actually DMS may emerge as a complication of antidepressant monotherapy in some bipolar patients. Important consequences of both spontaneous and drug-induced DMS could be the roughening of affective symptomatology and the increase of suicidality. Thorough appraisal of symptoms seen in patients with affective disorders for indicators of DMS could have critical consequences for functional outcomes.