Rola stresujących wydarzeń życiowych w patogenezie depresji

Rola czynników psychospołecznych uznawana jest od wielu lat za jedną z kluczowych w złożonej etiopatogenezie depresji. Celem niniejszego artykułu jest przegląd najważniejszych informacji dotyczących konsekwencji wpływu stresu oraz współdziałania czynników środowiskowych i genetycznych na wystąpienie objawów depresyjnych. W artykule opisano rolę zarówno stresujących wydarzeń życiowych, jak i tzw. wczesnych stresujących wydarzeń życiowych, takich jak wykorzystywanie seksualne, nadużywanie fizyczne, psychiczne czy zaniedbania wychowawcze w dzieciństwie. Podkreśla się, że takie nieprawidłowe wychowywanie wiązać się może z wystąpieniem epizodu depresji w życiu dorosłym. W dalszej części artykułu opisano rolę osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (PPN) ze względu na jej ścisły związek z mechanizmami stresu. Wskazuje się, że to właśnie zmiany w osi PPN stanowią mechanizm pośredniczący pomiędzy stresującymi wydarzeniami życiowymi, zwiększoną podatnością na stres a zmianami biologicznymi obserwowanymi w depresji. Podkreśla się również, że psychospołeczne czynniki ryzyka wydają się predysponować do choroby jedynie w połączeniu z dziedziczoną predyspozycją genetyczną do depresji, dlatego autorzy artykułu szczególną uwagę zwrócili na rolę czynników genetycznych w odpowiedzi na stres wczesnodziecięcy oraz czynniki życiowe występujące w dorosłym życiu. Przedstawiony przegląd piśmiennictwa potwierdza istotną rolę interakcji polimorfizmów genów 5-HTT, COMT, MAOA, CRHR1 i czynników środowiskowych w występowaniu objawów depresyjnych, jednocześnie wskazując na potrzebę przeprowadzenia dalszych badań uwzględniających interakcje tych genów z czynnikami stresującymi.

It is well established that the role of psychosocial factors is one of the most crucial compounds in the complex etiopathogenesis of depression. The aim of this article is to review data concerning the influence of stress and environmental and genetic factors on the appearance of depressive symptoms. This article describes the role of both: stressful life events end early stressful life events such as sexual abuse, physical and psychological abuse, or education neglect in childhood. Later in the paper, the role of the hypothalamic-pituitary-adrenal axis is described on account of its close relationship with mechanisms of stress. Emerging evidence suggests that changes in the PPN axis constitute a mechanism mediating between stressful life events and increased vulnerability to stress and biological changes observed in depression. The authors also underline that psychosocial factors seem to predispose to illness only in combination with the inherited genetic predisposition to depression; therefore the authors of this article paid special attention to the role of genetic factors in response to early childhood stress and life factors appearing in adult life. The described review confirms the essential role of interaction of polymorphisms of 5-HTT, COMT, MAOA, CRHR1 genes and environmental factors in development of depressive symptoms, and this indicates the need for further studies taking into consideration interactions of these genes with stressing factors.