W Polsce nie wykorzystujemy możliwości, jakie daje medycyna pracy

Miejsce pracy jest uważane za jedno z najbardziej oczywistych środowisk do prowadzenia programów zdrowotnych ze względu na dużą ilość spędzanego tam czasu oraz możliwość wdrożenia i rozwoju zintegrowanego podejścia do szeroko rozumianej profilaktyki. Niezwykle ważne jest, aby pracodawcy wiedzieli, jakie mają możliwości oraz jakie korzyści mogą przynieść działania mające na celu utrzymanie i umacnianie zdrowia pracowników.

W wielu krajach, obok przykładania szczególnej wagi do działań profilaktycznych, podkreśla się również ich opłacalność. Wieloośrodkowe badanie przeprowadzone w krajach Europy, Ameryki Północnej i Australii wykazało, że inwestycja 1 euro w ochronę zdrowia pracujących zwraca się w kwocie 2,2 euro, a korzyści obejmują zwiększone bezpieczeństwo i lepszy stan zdrowia pracowników. Pracodawcy, inwestując w zintegrowany model ochrony zdrowia i zwiększenia produktywności, dążą do ograniczenia bezpośrednich wydatków związanych z problemami zdrowotnymi (koszty leczenia) oraz pośrednich – absencji chorobowej i prezenteizmu.

– Od wielu lat trwa spór pomiędzy pracodawcami a Ministerstwem Finansów (lub mówiąc szerzej budżetem) o to, kto powinien ponosić koszty rozszerzonego podejścia do profilaktyki pracowników. Warto zauważyć, że zdrowie publiczne w zakresie zdrowia pracy nie ma innych możliwości czy innych pomysłów, jakie ma medycyna pracy, która jest absolutnym i niedocenianym liderem profilaktyki – komentuje prof. dr hab. Andrzej Fal, prezes Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego.

Choroby układu krążenia stanowią pierwszą – przed nowotworami złośliwymi – przyczynę zgonów zarówno w Polsce, jak i na świecie, a wysokie stężenie cholesterolu to najważniejszy modyfikowalny czynnik ryzyka tych chorób. Badania wstępne, okresowe lub kontrolne mają duży potencjał w kontekście ich wczesnego wykrywania.

– Lekarz medycyny pracy jest specjalistą, do którego pracownik przychodzi obowiązkowo. Nawet jeśli omija swój POZ, to do lekarza medycyny pracy przyjść musi. To niepowtarzalna okazja, aby tę możliwość wykorzystać – podkreśla prof. dr hab. Jolanta Walusiak-Skorupa, dyrektor Instytutu Medycyny Pracy im. Nofera w Łodzi i prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy.

Jak zauważa dr hab. Dominik Olejniczak z Zakładu Zdrowia Publicznego WUM i członek Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, dzisiejsza ochrona zdrowia opiera się na wzajemnej współpracy, stąd powstała koalicja #WeźSięZbadaj propagująca badania cholesterolu i glukozy w zakresie badań medycyny pracy. Biorąc pod uwagę wiele dowodów naukowych oraz bieżącą sytuację badania cholesterolu przez Polaków, podjęcie działań służących poprawie sytuacji pacjentów jest wskazane.

Patrząc na statystyki oraz epidemiologię, Polacy najczęściej zapadają właśnie na choroby układu krążenia. – Dlatego postanowiliśmy połączyć siły, skupiając się właśnie na tych chorobach, aby mówić o tym, jak można prowadzić profilaktykę, na którą Polacy są dość oporni – dodaje dr. hab. Anna Staniszewska z Zakładu Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej WUM, prezes fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani.

Dodatkowo, w kontekście bieżących zmian, warto zwrócić uwagę na nowelizację rozporządzenia ministra zdrowia z 12 listopada 2020 r. zmieniającą rozporządzenie w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

– Ta aktualizacja powoduje, że lekarz medycyny pracy będzie miał możliwość przeprowadzenia pełnego badania i kompleksowej oceny pacjenta oraz skierowania go we właściwym kierunku – mówi dr Paweł Wdówik, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny pracy.

Dodatkowo na lekarzu medycyny pracy spoczywa ogromna rola polegająca na indywidualnym podejściu do każdego pacjenta. – To on musi przekazać informację zwrotną do pracodawcy, w jaki sposób może on zadbać o swojego pracownika – dodaje prof. dr hab. Marta Wiszniewska z Instytutu Medycyny Pracy im. Nofera w Łodzi, reprezentująca również Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy.

Eksperci #WeźSięZbadaj zwracają także uwagę na pielęgniarki medycyny pracy, które są grupą zawodową szczególnie istotną z punktu widzenia profilaktyki zdrowotnej w miejscu pracy.

– Wielu pracodawców traktuje medycynę pracy jako współpracę tylko z lekarzem orzekającym. Z kolei współpraca ta powinna łączyć wszystkie strony zaangażowane, czyli pracowników, pracodawców, lekarzy i pielęgniarki służby medycyny pracy. Warto wykorzystać potencjał pielęgniarek służby medycyny pracy m.in. do stałego monitorowania miejsca medycyny pracy, szczególnie w zakładach produkcyjnych – zwraca uwagę dr Piotr Karniej z Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego.

Opieka medyczna w całej Europie finansowana z większości środków publicznych będzie – co jest nieuniknione – cierpiała na niedobór środków.

– Na tym straci również Polska. Wiadomo, że każdy dolar wydany na profilaktykę pierwotną zwraca się po 10 latach 5-krotnie, a po dwudziestu 10-krotnie. Jak mówimy o profilaktyce, to mówimy zarówno o ratowaniu zdrowia i życia, jak i o ekonomizacji efektu wydanego pieniądza – podsumowuje prof. dr hab. Andrzej Fal.

Kampania #WeźSięZbadaj zrzesza grupę organizacji, dla których sytuacja zdrowotna Polek i Polaków jest sprawą pierwszorzędną.

Koalicja składa się z fundacji Obywatele Zdrowo Zaangażowani, Instytutu Medycyny Pracy im. Nofera w Łodzi, Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy, konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny pracy oraz Polskiego Towarzystwa Zdrowia Publicznego. Skupiona jest priorytetowo w trzech wyszczególnionych grupach docelowych, które obejmują edukację lekarzy sprawujących opiekę profilaktyczną, pracowników oraz pracodawców o aktualnym stanie badań medycznych dotyczących cholesterolu i glukozy.