Brak skuteczności memantyny w otępieniu czołowo-skroniowym

Do tej pory stwierdzono skuteczność memantyny w łagodzeniu objawów zaawansowanej choroby Alzheimera i otępienia z ciałami Lewy'ego. Boxer i wsp. przeprowadzili randomizowane badanie kliniczne z podwójnie ślepą próbą, które nie wykazało korzystnego wpływu memantyny w otępieniu czołowo-skroniowym.

Memantyna jest łatwo dysocjującym niekompetycyjnym antagonistą receptorów glutaminergicznych NMDA (N-methyl d-aspartate). Do antagonistów receptorów NMDA należą również między innymi: ketamina, dekstrometorfan, podtlenek azotu i tramadol. Do tej pory wykazano skuteczność memantyny w zaawansowanej chorobie Alzheimera [1,2], a dyskusja o skuteczności memantyny w chorobie Alzheimera o umiarkowanym nasileniu objawów wciąż trwa [3]. Stwierdzono także związek między stosowaniem memantyny a poprawą szybkości wykonywania zadań wymagających większej koncentracji u pacjentów z otępieniem z ciałami Lewy'ego i otępieniem występującym w przebiegu choroby Parkinsona [4,5]. Boxer i wsp. zbadali skuteczność memantyny w łagodzeniu objawów otępienia czołowo-skroniowego w grupie 81 pacjentów. Pacjenci byli losowo przydzielani do grup, próba była podwójnie ślepa, a długość okresu obserwacyjnego wyniosła 26 tygodni. W eksperymencie chorym z grupy badanej podawano raz dziennie 20 mg memantyny w postaci doustnej. W związku z brakiem możliwości stosowania inhibitorów acetylocholinesterazy w ramach badania, 19 pacjentów z początkowo zaproszonych 100 zrezygnowało, wybierając opcję łącznego stosowania memantyny bez rejestracji („off-label”) i inhibitorów acetylocholinesterazy. Memantyna nie miała wpływu na wyniki oceny neuropsychiatrycznej narzędziem NPI (neuropsychiatric inventory; p = 0.47) ani na ogólne wrażenie poprawy klinicznej (CGIC, clinical global impression of change; p = 0.90). W grupie leczonej memantyną u sześciu pacjentów wystąpiły działania niepożądane z zakresu funkcji poznawczych. Jak autorzy stwierdzili w podsumowaniu, wyniki przeprowadzonego badania nie stanowią argumentu na rzecz stosowania memantyny w otępieniu czołowo-skroniowym.

1. Van Dyck CH, Tariot PN, Meyers B i wsp. A 24-week randomized, controlled trial of memantine in patients with moderate-to-severe Alzheimer disease. Alzheimer Dis Assoc Disord. 2007 Apr-Jun;21(2):136-43.
2. Annweiler C, Herrmann FR, Fantino B i wsp. Effectiveness of the combination of memantine plus vitamin D on cognition in patients with Alzheimer disease: a pre-post pilot study. Cogn Behav Neurol. 2012 Sep;25(3):121-7.
3. Schneider LS, Dagerman KS, Higgins JP i McShane R. Lack of evidence for the efficacy of memantine in mild Alzheimer disease. Arch Neurol. 2011 Aug;68(8):991-8.
4. Aarsland D, Ballard C, Walker Z i wsp. Memantine in patients with Parkinson's disease dementia or dementia with Lewy bodies: a double-blind, placebo-controlled, multicentre trial. Lancet Neurol. 2009 Jul;8(7):613-8.
5. Johansson C, Ballard C, Hansson O i wsp. Efficacy of memantine in PDD and DLB: an extension study including washout and open-label treatment. Int J Geriatr Psychiatry. 2011 Feb;26(2):206-13